فیزیوتراپی شانه( انواع بیماری های ارتوپدی شانه و درمان آن)

مفاصل شانه

اصولا مفاصل محل برخورد دو یا چند استخوان هستند. اگرچه آناتومی شانه از نظر فنی از 4 مفصل تشکیل شده است اما شانه اغلب به عنوان یک مفصل منفرد شناخته می شود. تجربه نشان داده است که دو مورد از مفاصل شانه بیشتر در معرض آسیب هستند، مواردی چون:

مفصل گلنوهومرال (Glenohumeral joint)

این مفصل به عنوان مفصل اصلی شانه در نظر گرفته می شود و جایی است که قسمت فوقانی یا سر گرد استخوان بازو در حفره کم عمق استخوان کتف قرار می گیرد. اصطلاح پزشکی برای این حفره شانه، حفره گلنوئید است. این مفصل گوی و کاسه امکان حرکت دایره ای بازو را فراهم می کند.

مفصل آکرومیوکلاویکولار (Acromioclavicular joint)

مفصل آکرومیوکلاویکولار یا مفصل AC جایی است که ترقوه در امتداد زائده آکرومیون که در بالای تیغه شانه قرار دارد می‌لغزد. اصولا یک مفصل سینوویال لغزنده در نظر گرفته می شود و به استخوان‏ها اجازه می دهد تا به صورت پهلو به پهلو، بالا و پایین و مورب حرکت کنند. به همین‏دلیل، عمدتا به تسهیل بالا بردن بازو روی سر کمک می کند.

مفصل استرنوکلاویکولار (Sternoclavicular joint)

مفصل استرنوکلاویکولار جایی است که ترقوه با جناغ سینه (استخوان سینه) برای اتصال بازو به بقیه بدن تلاقی پیدا می کند. این مفصل به عنوان یک مفصل سینوویال لغزنده در نظر گرفته می شود و به تسهیل تعدادی از حرکات شانه از جمله بالا انداختن شانه، کشیدن بازو به سمت پشت بدن و حرکت شانه ها به جلو و عقب کمک می کند.

مفصل اسکاپولوتوراسیک (Scapulothoracic joint)

این مفصل در جایی قرار دارد که کتف روی قفسه سینه می لغزد. البته ازآنجایی که استخوان ها توسط رباط ها متصل نمی شوند، همه این ناحیه را مفصل در نظر نمی گیرند.

بنابراین، حفظ ساختار آناتومی مفصل شانه به بازوها اجازه می دهد تا برای اکثر فعالیت های روزمره مانند رانندگی و آشپزی به سمت بالا و پایین، پهلو به پهلو، جلو و عقب حرکت کنند.

اگرچه آناتومی شانه شامل اجزای دیگری مانند عضلات، رباط ها، تاندون ها، بورس شانه و غیره است اما در این بخش از مقاله سعی کردیم به قالب کلی استخوان ها و آناتومی مفصل شانه اشاره کنیم.

دلایل مهم درد شانه

شانه درد یکی از دردهای آزاردهنده‌ای است که هر فردی ممکن است به آن مبتلا شود. درد شانه می‌تواند علل مختلفی داشته باشد

سندروم ایمپینجمنت شانه ( impingement syndrome )

سندروم ایمپینجمنت شانه شایع‌ترین بیماری شانه است که در فصل تابستان، درد شانه به اوج خود می‌رسد. این وضعیت آزاردهنده و دردناک را می‌توان با یک دوره فیزیوتراپی درمان کرد؛ اما اگر به‌موقع تشخیص داده شود، درمان آن بسیار راحت‌تر خواهد بود.

علت ایمپینجمنت شانه چیست؟

ایمپینجمنت شانه می‌تواند به‌علت تحریک طیف گسترده‌ای از بافت‌های شانه ایجاد شود؛ اما معمولاً به‌علت التهاب کیسه پر از مایع در شانه به نام بورسا رخ می‌دهد. بورسا بین استخوان‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها، بالشتک ایجاد می‌کند تا به حرکت نرم مفاصل کمک نماید. زمانی که بورسا تحریک شده و ملتهب شود، ممکن است مفصل احساس درد و ناراحتی کرده و تکان‌دادن شانه را با درد شانه همراه سازد.

یکی دیگر از دلایل رایج ایمپینجمنت شانه و بروز درد شانه، آسیب به تاندون روتاتور کاف است که مسئول تثبیت و چرخش مفصل شانه می‌باشد.

چگونه ایمپینجمنت شانه تشخیص داده می‌شود؟

علائم ایمپینجمنت شانه معمولاً با افزایش فعالیت بروز می‌کند؛ به همین دلیل است که در هوای گرم زمانی که بازی تنیس یا بدمینتون انجام می‌دهید یا باغبانی می‌کنید، بیشتر خود را نشان می‌دهد. این بیماری، بیشتر افراد بالای ۳۰ سال را درگیر می‌کند و به‌ندرت پیش می‌آید که در افراد ۲۰ ساله دیده شود. خیلی کم اتفاق میوفتد که یک ضربه باعث ایمپینجمنت شانه شود؛ این مشکل به‌تدریج در طول زمان به وجود می‌آید.

ایمپینجمنت شانه به‌صورت درد در جلو و پشت شانه ظاهر می‌شود. همچنین درد شانه می‌تواند به سمت پایین بازو گسترش یابد؛ اما این درد پایین‌تر از آرنج نمی‌رود. موضوعی که ایمپینجمنت شانه را از سایر مشکلات متمایز می‌کند، این است که اگرچه حرکت‌دادن شانه دردناک است؛ اما می‌توان شانه را تکان داد. اگر درد شانه را احساس می‌کنید اما می‌توانید آن را حرکت دهید و هیچ ضربه خاصی به شانه شما وارد نشده، می‌توانیم بگوییم که با ایمپینجمنت شانه مواجه هستید

ایمپینجمنت شانه چگونه درمان می‌شود؟ آیا برای درمان ایمپینجمنت شانه به جراحی نیاز است؟

در وهله اول باید بگوییم که جراحی هیچ مزیت بیشتری نسبت به فیزیوتراپی ندارد! با فیزیوتراپی می‌توان بدون هزینه اضافی و جراحی، درد شانه را بهبود بخشید. درمان درد شانه معمولاً شامل یک برنامه تقویتی است که قدرت چرخشی مفصل شانه و ماهیچه‌های متصل‌کننده تیغه شانه به ستون فقرات را هدف قرار می‌دهد. هدف این برنامه فیزیوتراپی این است که ناحیه آسیب‌دیده را به‌طور تدریجی بهبود بخشید.

انتظار می‌رود در هفته دوازدهم فیزیوتراپی، بیماران احساس بهتری داشته باشند؛ اما بهبودی کامل ممکن است حتی تا ۶ ماه زمان نیاز داشته باشد، به خصوص اگر آسیب قابل توجهی به تاندون‌های روتاتور کاف وارد شده باشد. اگر بدن بیمار به فیزیوتراپی پاسخ ندهد، در قدم بعدی باید MRI یا سونوگرافی انجام شود تا مشخص گردد که برای درمان چه‌کاری باید انجام داد.

اگر هریک از علائم ذکر شده در این مقاله را مشاهده کردید، برای معاینه به پزشک مراجعه کنید تا هرچه زودتر علت درد شانه تشخیص داده شده و درمان شروع شود.

تاثیر حرکات ورزشی نادرست در شانه درد

شانه جزو مفاصل متحرک بدن است که همین ویژگی متحرک‌ بودن، آن را در برابر آسیب و درد بسیار آسیب‌پذیر می‌کند. فرقی ندارد که کم‌تحرک باشید یا فعال، تقریباً همه افراد در مقطعی از زندگی، درد شانه را تجربه می‌کنند. میزان ساعت نشستن شما در پشت میز کار و یا حرکات ورزشی در باشگاه بدنسازی رابطه مستقیمی با اغلب درد های شانه دارد. پیشنهاد میشود تمرینات ورزشی در باشگاه را زیر نظر مربی انجام دهید.

درد شانه مربوط به پشت میز کار نشستن

یکی از علل شایع درد شانه، نشستن طولانی مدت پشت میز کار است؛ اما MRI یا سونوگرافی هیچ مشکلی را نشان نمی‌دهد، زیرا منشأ درد احتمالاً جای دیگری است. اعصاب گردن یا قسمت بالای کمر به عنوان منشأ درد، منجر به درد شانه می‌شود!

اگر یکی از عصب‌های قسمت بالای کمر یا گردن شما تحریک شود، درد حاصل از آن اغلب به شانه‌ها و از سمت بازو تا نوک انگشتان شما سرایت خواهد کرد، مگر اینکه آسیبی جدی به صورت مستقیم به ستون مهره شما وارد شده باشد.

تشخیص منشأ درد، با قرار دادن ستون فقرات در موقعیت صحیح میسر می‌شود، اگر منشأ درد از ستون فقرات شما باشد، با قرار دادن ستون مهره در موقعیت صحیح خود، درد فروکش خواهد کرد. در غیر این صورت، به احتمال زیاد درد شانه ناشی از یک عصب تحریک شده است.

درمان عصب بالای کمر و گردن شامل تمرینات ورزشی برای تقویت کردن عصب و عضلات قسمت بالایی پشت و گردن و کمک به کاهش استرس بر روی ستون فقرات است. همچنین تغییر سبک زندگی، تغییر عادات ناصحیح نشستن، برخواستن و دراز کشیدن، به همراه استفاده از تجهیزات و لوازم ارگونومیک مانند صندلی‌های استاندارد برای محل کار یا مطالعه، می‌تواند در تسکین درد کمک کند. معمولاً این طور است که به محض قرار گرفتن ستون فقرات در موقعیت بهتر، تسکین و بهبودی احساس خواهد شد.

درد شانه ناشی از آسیب های ورزشی

در بین ورزشکاران تازه‌کار و بازنشستگان نظامی، درد شانه ناشی از کار کردن با وزنه‌های سنگین و انجام حرکات ورزشی، به صورت التهابی در قسمت فوقانی شانه، جایی که استخوان ترقوه با تیغه شانه برخورد می‌کند، رایج است. این درد تحت عنوان مفصل آکرومیوکلاویکولار (مفصل AC) شناخته می‌شود.

برخلاف درد شانه ناشی از درگیر اعصاب گردن و کمر، درد شانه مفصل آکرومیوکلاویکولار تنها همان نقطه را درگیر می‌کند و گسترش پیدا نمی‌کند. التهاب مفصل AC معمولاً به دلیل قرار دادن فشار بیش از حد روی عضلات و مفصل شانه در حین انجام حرکات ورزشی سنگین چرخشی و انتقالی در بالای سر ایجاد می شود.

برای کاهش فشار وارد شده به شانه، بهترین راه تقویت کردن عضلات قسمت بالایی و فیله کمر است، که اغلب توسط ورزشکارانی که مایل به تقویت عضلات بازو و سینه خود هستند، نادیده گرفته می‌شود. این آسیب خصوصاً در بین مردان بیشتر از بانوان به وجود می‌آید. عدم تعادل بین عضلات حجم گرفته سینه و عضلات نسبتاً ضعیف بالا و فیله کمر، تمام فشارهای وارد شده به بدن در حین انجام حرکت ورزشی در بالای سر را به صورت مستقیم به شانه تحمیل می‌کند.

درد شانه اگر تحت تأثیر مفصل آکرومیوکلاویکولار باشد، به راحتی قابل تشخیص است. شانه‌های خود را به سمت جلو خم کنید، سپس سعی کنید بازوی خود را بالای سر خود نگه دارید، سپس دوباره سعی کنید شانه های خود را به سمت عقب بکشید. اگر نتوانید دست‌های خود را بیش از ۱۳۰ الی ۱۴۰ درجه به سمت بالا باز کنید، درد شانه شما ناشی از مفصل آکرومیوکلاویکولار است. این در حالی است که اگر مفصل آکرومیوکلاویکولار شما سالم باشد، باید به راحتی و بدون هیچ مشکلی، دامنه کامل حرکت دست خود را داشته باشید.

اغلب درد شانه به دلیل نشستن طولانی مدت پشت میز کار و ناشی از کار کردن با وزنه‌های سنگین و انجام حرکات ورزشی چرخشی و انتقالی در بالای سر است. مفاصل شانه ساختار فوق‌العاده پیچیده‌ای دارند و فقط یک تشخیص حرفه‌ای توسط فیزیوتراپیست می‌تواند منشأ اصلی درد شانه و راه حل آن را مشخص کند.

بیماری های ارتوپدی شانه

فیزیوتراپی برای تعویض مفصل شانه

جراحی تعویض مفصل شانه در ابتدا برای درمان شکستگی‌های شدیدی ناحیه شانه انجام می شد. اما هم اکنون با پیشرفت تکنولوژِی پزشکی این فناوری برای مشکلات دیگر فمصل شانه مثل آرتروز نیز استفاده می شود.

جراحی تعویض مفصل شانه در ابتدا برای درمان شکستگی‌های شدیدی ناحیه شانه انجام می شد. اما هم اکنون با پیشرفت تکنولوژِی پزشکی این فناوری برای مشکلات دیگر فمصل شانه مثل آرتروز نیز استفاده می شود.

فیزیوتراپی یخ زدگی شانه

شانه یخ زده (frozen shoulder) یک اختلال با درد شدید است که باعث سفت شدن عضلات شانه و محدود شدن دامنه حرکتی شانه می شود.طبق تحقیقات گسترده، درمان های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی در 90% بیماران یخ زدگی شانه موفقیت آمیز بوده است.

فیزیوتراپی برای پارگی یا کشیدگی تاندون شانه

از فیزیوتراپی برای سرعت بخشیدن به روند ترمیم پارگی یا کشیدگی تاندون شانه استفاده میشود اما به شرطی که این آسیب حاد نباشد و‌ به جراحی نیازی نباشد. این برنامه درمانی شامل : آب درمانی تکنیک های دستی طب سوزنی خشک حرکات اصلاحی الکتروتراپی (stemilator) استفاده از کمپرس های گرم یا سرد ورزش مخصوص آسیب دیدگی

فیزیوتراپی برای مشکل غضروف مفصل شانه

در مرحله اول، درک این نکته مهم است که غضروف بافت همبندی است که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند و به آنها کمک می‌کند بدون ایجاد اصطکاک، به نرمی روی یکدیگر در مفاصل سر بخورند. آسیب دیدن غضروف مفصل شانه می تواند منجر به درد، التهاب و سفتی مفصل شانه شود.فیزیوتراپی می تواند در درمان مشکل غضروف مفصل شانه بسیار مفید باشد. هدف فیزیوتراپی کاهش درد، التهاب و سفتی، بهبود دامنه حرکتی شانه و تقویت عضلات اطراف است.

فیزیوتراپی برای شکستگی ترقوه شانه

فیزیوتراپی سندروم قوس دردناک شانه